Prowadzenie pomiarów wahadłowych to długotrwała i żmudna praca. Z tego powodu ograniczono je do kilku tylko głównych miejsc Ziemi i wykonywania tam jedynie obliczeń bezwzględnej siły przyciągania Ziemi. Takie ?światowe wahadło” wisi między innymi w gabinecie wahadłowym Instytutu Geodezyjnego w Poczdamie. Za jego pomocą ustalono w roku 1906 dla naszej planety wartość normalną przyspieszenia ziemskiego na 981,274 gala. Od tego czasu liczba ta uznawana jest za wskaźnik światowy, mimo że ? czego należy oczekiwać ? w przyszłości będzie ona musiała zostać skorygowana. Na biegunach, gdzie siła odśrodkowa Ziemi jest najniższa, przyspieszenie ziemskie jest nieco wyższe. Na równiku z kolei siła odśrodkowa jest większa, a przyspieszenie ? mniejsze. W środku Ziemi, tam gdzie jej gęstość jest największa, a także ciśnienie i zapewne temperatura, siła ciężkości równa się zeru. Tu zróbmy następujący eksperyment myślowy. Przyjmijmy, że udałoby się przewiercić otwór przez środek Ziemi aż do ?antypodów”. Jak zachowałby się w takiej sytuacji przedmiot wrzucony do otworu? Spadałby ze wzrastającą prędkością ku środkowi Ziemi, by potem tak długo ?kursować” między obu punktami krańcowymi, aż na skutek działania siły tarcia zamrze w bezruchu w samym jej środku. Nagłe zatrzymanie się w oszałamiającym spadku i przerwa przed rozpoczęciem ponownego wznoszenia się były także, jak pamiętamy, punktem zwrotnym w podróży Lidenbrocka.
Aby wiedzieć więcej..
Wielkie przemieszczenia mas skalnych w skorupie ziemskiej wywołały między innymi trzęsienia ziemi w Mino Ówari w Japonii w październiku 1891 roku, w San Francisco w kwietniu 1906, w prowincji Kansu w Chinach w maju 1920 i na japońskiej wyspie Honsiu we wrześniu 1923. Podczas trzęsienia w Mino Owari doszło do rozerwania się ziemi i utworzenia w nie szczelin w pasie długości ponad stu kilometrów, przy czym teren zapadł się o siedem metrów. W San Francisco powstał uskok szerokości czterystu kilometrów, ziemia zaś rozwarła się na szerokość do dwudziestu metrów. Japońskie trzęsienie ziemi z roku 1923, w czasie którego zniszczeniu uległo Tokio, Jokohama i dziesięć innych dużych miast, sprawiło także, iż dno morskie zostało na znacznej przestrzeni wyniesione ponad poziom wody, a pewne obszary lądowe znalazły się pod wodą, tak że należało wytyczyć nowe tory wodne dla statków. Z katastrof XX wieku najstraszliwsze w skutkach było niewątpliwie trzęsienie ziemi, jakie latem roku 1976 nawiedziło północne Chiny. W jego epicentrum znalazły się dwa milionowe miasta: Tangszan i Tiencih. Nie opublikowano dokładnych danych, lecz liczbę ofiar ocenia się na 700 000. Już w czasie trzęsienia w Kansu w roku 1920 zginęło 200 000 ludzi. Dość często zdarza się, że trzęsienia ziemi reaktywują wygasłe wulkany albo też trzęsienia wulkaniczne wyprzedzają erupcje wulkanów. Z kolei w pewnych okolicznościach trzęsienia ziemi mogą też być następstwem wybuchu wulkanów i ruchów lawy.
