Pomoc charytatywna

Ciężar obowiązków spoczywał na gminach wspieranych działalnością charytatywną Kościoła, gmin żydowskich i dobroczynnością prywatną. Po odzyskaniu niepodległości wydano w 1923 r. ustawę o opiece społecznej, stanowiącą kompleksową regulację odpowiadającą potrzebom i postulatom społecznym. Ustalała ona cel i zakres opieki, rozgraniczała obowiązki gmin oraz innych związków samorządu terytorialnego i administracji rządowej, nabywanie uprawnień i sposób finansowania. System prawny i organizacyjny opieki społecznej był w okresie międzywojennym rozbudowany i dostosowany do potrzeb nowoczesnego państwa. System ten stworzony przez ustawę funkcjonował do 1950 r., kiedy to samorząd terytorialny uległ likwidacji, a ustawa w zdezaktualizowanej treści formalnie obowiązywała do jej uchylenia w 1990 r. Działalnością socjalną zostały z kolei obarczone w znacznym stopniu uspołecznione zakłady pracy oraz funkcjonujące w nich związki zawodowe. Opiece społecznej nie sprzyjała głoszona teza o jej zaniku w ustrojusocjalistycznym. Wobec istniejących potrzeb, zaprzeczających tej tezie, od 1959 r. nastąpiła rozbudowana realizacja tej sfery w formie pozaustawowej, w szczególności w formie instrukcji ministrów.